O`qituvchilar maoshini oshirish haqidagi gaplar anchadan buyon gapirib kelinadi. Bu gaplar shunchalik ko`p gapirilganidan bo`lsa kerak, hozir ko`pchilik o`qituvchilar allaqachon 10 milliondan ko`p oylik oladi deb hisoblaydi. Aslidachi?
Tizimda ishlaydigan o`qituvchilar qancha oylik olmoqda?
Ma`lumotlarga qaraganda, qӯshni Qozog`istonda ӯqituvchilarning o`rtacha maoshi 800 dollar, Ӯzbekistonda esa 300 dollarni tashkil qilmoqda.
Statistik ma`lumotlarga ko`ra, Rossiya umumta`lim maktablarida ishlaydigan o`qituvchilarning o`rtacha ish haqi oyiga 778 dollarni tashkil qiladi. Qo`shni Qozog`istonda esa o`qituvchilar ish tajribasi va malakasiga qarab o`rtacha 499,5 dollardan 874,8 dollargacha maosh olishadi.
Ko`plab davlatlarda o`qituvchilarning ish haqi quyidagi omillarga bog`liq:
-o`qituvchining malakasi va tajribasi;
-dars soatlari miqdori;
-ta`lim muassasasining turi;
-maktabning reytingi.
Qaysi davlatda o`qituvchilarga eng ko`p maosh to`lanadi?
Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti tahlillari bo`yicha, o`qituvchilar eng ko`p maosh oladigan davlatlar reytingida eng yuqori o`rinlarda (https://data.oecd.org/eduresource/teachers-salaries.htm) Lyuksemburg – yillik 101 360 dollar, Germaniya – 80 407 dollar, Kanada – 71 664 dollar turadi va bu mamlakatlarda eng yaxshi kasblardan biri aynan o`qituvchilik sanaladi.
O`zbekistonda ӯqituvchilar qancha pul topishadi?
Ta`lim sohasidagi o`rtacha maoshlar respublika miqyosidagi o`rtacha ish haqi ko`rsatkichidan 28 foizga kamroq (O`zbekistonda 2021 yilda o`rtacha oylik ish haqi 3,2 mln so`mni tashkil qilgan.
Qachon bu kӯrsatkich 1000 dollarga chiqadi?
Statistikaga ko`ra, korxona va tashkilotlarda ishlovchi xodimlarning 37,6 foizi ta`lim sohasiga to`g`ri kelgan.
2026 yilgacha taraqqiyot strategiyasida malakali o`qituvchilarning oyligini bosqichma-bosqich 1000 dollar ekvivalentiga etkazish reja qilingan.
5 yil ichida bu natijaga etishning iloji bormikan..?
To`g`ri o`tgan yillarda o`qituvchining maoshi ma`lum darajada ortdi.
2017 yilda ta`lim sohasi vakillarining o`rtacha oylik maoshi 1,1 mln so`mni tashkil etgan
2018 yilda o`qituvchi qo`liga o`rtacha 1.4 mln so`m oylik olar edi.
2019 yilda esa o`rtacha maosh 2 million so`mga etdi.
2021 yilning oxiriga kelib ta`lim sohasi vakillarining oylik maoshi 2,3 mln so`mni tashkil etdi va bunda 2017 yilga nisbatan 1,99 marta oshgani qayd etildi.
Respublika miqyosidagi o`rtacha oylik ish haqi darajasi esa 3,2 mln so`mga etgan bo`lib bu 2017 yilga nisbatan 2,2 marta oshganini ko`rsatadi.
Bundan ko`rinib turibdiki, o`qituvchi maoshi favqulodda oshgani yo`q. O`qituvchi maoshi 1000 dollarga etishi uchun maoshlar miqdorining o`sish jarayoni tezlashishi kerak.
Eng kam maosh hali ham o`qituvchida
Davlat statistika qo`mitasi ma`lumotiga tayanadigan bo`lsak, ta`lim sohasi xodimi maoshi eng kam maosh oladigan sohalardan biri bo`lgan sog`liqni saqlash tiziminikidan sal oldinroqda ekanligini ko`ramiz.
6-7 million olayotganlar ham bor!
To`g`ri, lekin buning uchun o`qituvchi ikki smenada dars berishi, bir qancha qo`shimcha yuklamalarni bajarishi va albatta kategoriya tasnifi bo`yicha yuqoriroq darajaga ega bo`lishi kerak. Buning uchun esa u imtihon topshiradi. Qolaversa hududlarda xotin-qizlar uchun eng yaxshi ish o`rni o`qituvchilik bo`lgan vaqtda bu soatlarga ega bo`lish oson kechmaydi.
Eslatib o`tamiz, Davlat rahbari Senatning yangi binosida qasamyoddan so`ng besh yilda O`zbekistonda oliy toifali o`qituvchilarning maoshini ekvivalent hisobida ming dollarga etkazilishini ma`lum qilgandi.
2021 yilning 1 noyabrida Shavkat Mirziyoev o`qituvchi va shifokorlarning maoshlari bosqichma-bosqich oshirilishini ta`kidlab, bu uchun 2022 yilda 350 milliard so`m ajratilishini aytgan.
Avvalroq ham, ya`ni 2020 yilning noyabrida o`qituvchilar va shifokorlar bilan uchrashuvda Prezident ularning maoshini oshirish bo`yicha katta rejalar haqida e`lon qilgan edi. «O`qituvchi 1000 dollar olmasa, ishga kelmasligi kerak. Xuddi shu holat shifokor bilan. Agar shifokor 1000 dollar olmasa, ertaga bolalari va nevaralarini qanday boqadi?» — degan edi Prezident. O`shanda Shavkat Mirziyoev ko`pchilik mamlakatdagi tibbiy xizmatlar sifatidan norozi ekanini tanqid qilgandi.
УЗ
