Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi ortidan AQSh, Evropa va bir qator davlatlar Putin Rossiyasiga qarshi iqtisodiy sanksiyalar qo`llay boshladi. Rossiya ushbu sanksiyalarni qanday yumshatishi mumkin? Associated Press ijodkorlari The Diplomat nashrining navbatdagi sonida shu haqida fikr yuritishdi.
Rossiya kichikroq banklar va sanksiyalar qo`llamaydigan elita oilalarining hisob raqamlari orqali mablag`larni o`tkazishi, energetika, oltin, kriptovalyuta va sanksiyalarni hal qilishda Xitoy bilan munosabatlarga tayanishi kutilmoqda.
Rossiyaga nisbatan qo`llanilgan qattiq sanksiyalar natijasida rublning qulashi Kremlning mamlakat iqtisodiyotini saqlab qolish uchun kurashishga majburlamoqda. Vladimir Putin uchun bu uning kuchlari Ukrainaga bostirib kirishda davom etayotgan bir paytda G`arb iqtisodiy blokadasidan chiqish yo`llarini topishni anglatadi.
G`aznachilikning moliyaviy razvedka va nazorat bo`limi sobiq direktori Jon Smitning aytishicha, hozirda Rossiyaning eng katta ikkita yo`li Xitoy va energetikadir.
AQSh va Evropa Ittifoqi Rossiyaning eng yirik banklari va uning elitasiga nisbatan sanksiyalar joriy qildi. Markaziy bankning mamlakat tashqarisida joylashgan aktivlarini muzlatib, moliyaviy institutlarini SWIFT bank xabar almashish tizimidan chiqarib tashladi. Ammo neft va tabiiy gaz sohalari cheklovlardan bir muncha erkin.
Rossiya odatda G`arbdan oladigan tovarlar va xizmatlarning yo`qolgan ta`minotini qoplash uchun Xitoyga yaqinlashishi mumkin bo`lsada, Smitning ta`kidlashicha, Rossiya ham o`zining ulkan energiya zaxiralariga talab davom etishiga pul tikishmoqda. Agar uni bozorga chiqara olsalar, energiyadan sezilarli darajada ko`proq foyda olish mumkin.
O`tgan oy Rossiya Xitoyga gaz etkazib berish imkonini beruvchi 30 yillik shartnoma imzoladilar. Ammo bu gazni olib o`tish quvurlari uch yildan ko`proq muddatda qurib bitkaziladi. Bundan tashqari, Xitoy o`tgan haftada birinchi marta Rossiyaning barcha qismlaridan bug`doy importiga ruxsat berishini e`lon qildi.
Biroq, Smitning so`zlariga ko`ra, xitoyliklar va boshqa xaridorlar og`ir darajadagi savdolarni olib borishiga to`g`ri kelishi mumkin, chunki Rossiyada xarid qiluvchilar kamroq bo`ladi va Xitoy ikkilamchi sanksiyalarga duchor bo`lmaslikni xohlaydi.
Dushanba kuni AQSh Rossiya Markaziy bankining Qo`shma Shtatlardagi yoki amerikaliklar qo`lida bo`lgan har qanday aktivlari faolligini to`xtatish uchun sanksiyalarni yanada kuchaytirdi. Bayden ma`muriyati bu harakat Rossiyaning yuzlab milliard dollar mablag`iga ta`sir qilishi mumkinligini taxmin qiladi.
Iqtisodiy sanksiyalarni o`rgangan Nottingem universitetining siyosat bo`yicha dosenti Tayler Kustraning ta`kidlashicha, Moskva allaqachon «Rossiya iqtisodiyot qal`asi» ni yaratgan. Hatto import qilish osonroq bo`lsa ham, iqtisodni sanksiyalardan himoya qilish uchun ko`plab mahsulotlarni o`zida ishlab chiqaradi.
Jorj Vashington universitetining siyosatshunoslik professori Devid Szakonyining ta`kidlashicha, kriptovalyutalarga bo`lgan ishonchning ortishi Rossiya uchun moliyaviy operasiyalarni qo`llab-quvvatlash uchun muqarrar yo`l bo`ladi. Lekin u vaqt o`tishi bilan korporativ tranzaksiyalarning o`rnini bosa olmaydi.
Oq uy rasmiysiga ko`ra, Rossiyada o`tmishdagi moliyaviy operasiyalarning qariyb 80 foizi dollar bilan amalga oshirilgan bo`lsada, federal huquqni muhofaza qilish organlari va g`aznachilik rasmiylari sanksiyalardan qochish uchun kriptovalyutani suiiste`mol qilishga qarshi «agressiv kurash» harakatlarini kuchaytirmoqdalar.
Mutaxassislarning ta`kidlashicha, keng ko`lamli taqiqlar tufayli Rossiya milliardlab sanksiyalarni almashtirish uchun kerak bo`ladigan kripto miqdori an`anaviy valyutaga o`tishda juda qiyin bo`ladi.
Obama ma`muriyati davrida G`aznachilikning Xorijiy aktivlarni nazorat qilish boshqarmasida ijro bo`limi boshlig`i bo`lib ishlagan Ori Levga ko`ra, kriptovalyutadan foydalanish yoki Xitoyga tayanishdan qat`i nazar, amalga oshirilishi mumkin bo`lgan yumshatuvchi choralar mavjud, ammo moliya tizimi buni qayta tiklay olmaydi.
Bayden ma`muriyati Xitoy AQSh va Evropa biznesining yo`qotilishining o`rnini to`ldira olmasligini va Rossiyani G`arb suveren qarz bozorlaridan to`xtatib qo`ygan sanksiyalar zaiflashishini ta`kidladi. Shu bilan birga, Oq uy Pekinning Moskvani «qutqarish»i Xitoyning Evropa va butun dunyo bo`ylab obro`siga putur etkazishi mumkinligini ochiqchasiga aytishga harakat qildi.
Dushanba kuni tushdan so`ng rublning tushishi va inflasiya qo`rquvi sabab bankomatlarda uzun navbatlar paydo bo`lgan.
УЗ
