Ta`sis etilganiga yarim yil ham to`lmagan lavozim egalari - hokim yordamchilaridan nechtasi qo`lga tushdi? Kim eng ko`p pora olgan?
«Prezidentning mahalladagi vakillari» deb atalgan hokim yordamchisi lavozimi 2022 yilning yanvaridan buyon mamlakatning 9300 dan ortiq mahallalarida joriy qilingan. Bu lavozimda ish olib borayotganlar bor-yo`g`i 4 yarim oydan buyon faoliyat yuritayotgan bo`lishsada, hokim yordamchisi pora bilan qo`lga tushishi holatlari kam emas.
Lavozim joriy qilinganida hokim yordamchilarini hech qaysi hokim yoki rahbar majlislarga chaqirmasligi, turli hisobotlar bilan «ko`mib tashlamasligi», hokimlar ular uchun faqat sharoit yaratib berishi kerakligini ta`kidlangan, «hokim yordamchilari har qanday byurokratiyadan xoli bo`lishi lozim», deya himoyalangan xodimlar ishonchni oqlashdimi?
O`tgan davr davomida qancha hokim yordamchisi pora bilan qo`lga tushdi? Eng ko`p pora olgan hokim yordamchisi kim? Pora olgani ochiqlanmay qolib ketgan hokim yordamchilaridan farqli o`laroq, bu lavozimdagi omadsizlikka uchraganlar haqidagi statistika bilan tanishing.
Mart oyida Surxondaryo viloyati Jarqo`rg`on tumani hokimining tadbirkorlikni rivojlantirish, aholi bandligini ta`minlash va kambag`allikni qisqartirish masalalari bo`yicha yordamchisi B.X. fuqarodan 5,5 million so`mni firibgarlik yo`li bilan olgan vaqtida ashyoviy dalillar bilan ushlandi.
Bu – O`zbekistonda hokim yordamchilari bilan bog`liq ochiqlangan birinchi jinoyat edi.
Qashqadaryoning G`uzor tumanida hokim yordamchisi 300 dollar olayotgan vaqtda qo`lga olindi. U mahalliy fuqaroga viloyat tez tibbiy yordam markaziga feldsher bo`lib ishlashga kiritishni va`da qilganligi aytilgan.
Toshkent tumanida Davlat xavfsizlik xizmati xodimlari hokim yordamchisini hibsga oldi. Ma`lum bo`lishicha, Toshkent tumanida yashovchi, 1982 yilda tug`ilgan shaxs mazkur tumandagi mahalla fuqarolar yig`inlaridan birida hokim yordamchisi lavozimida ishlovchi sinfdoshi bilan kelishib, Toshkent shahar Olmazor tumanida joylashgan 4 sotix er maydonini mansabdor tanishlari orqali boshqa bir shaxsning nomiga rasmiylashtirib berish evaziga undan 30 ming AQSh dollari talab qilgan.
Zangiota tuman hokimining mahallabay ishlash va tadbirkorlikni rivojlantirish masalalari bo`yicha yordamchisi A.Yu. va tuman kadastr bo`limi sobiq xodimi U.A. pora olish vaqtida qo`lga olindi. Bosh prokuratura huzuridagi Iqtisodiy jinoyatlarga qarshi kurashish departamenti ma`lumotiga ko`ra, bu shaxslar tadbirkor R.dan qurilishga ruxsatnoma va kadastr hujjatlarini rasmiylashtirib berish uchun 15,5 ming dollar olishgan, yana 1 ming dollar olish vaqtida qo`lga tushgan.
Aprel oyi boshida Chust tumani hokimi yordamchisi er ajratib berish evaziga $15 ming talab qilib, mazkur jinoyat amalga oshirilayotgan vaqtda qo`lga olindi.
Hozircha yil boshidan buyon eng ko`p pora olgan Toshkent shahri Yunusobod tumanidagi hokim yordamchisi bo`lib turibdi, u may oyida tadbirkordan 35 ming dollar pora olayotgan vaqtida ushlandi.
Shuningdek, 19 aprel kuni prezident Shavkat Mirziyoev tamagirlik bilan shug`ullanadigan hokim yordamchilarini tanqid qilib, To`raqo`rg`on tumani «Sharq» mahallasidagi hokim yordamchisi pora olgani uchun 5 yilga qamalganini, bu kabi holatlar Mirzo Ulug`bek, Yunusobod, Bo`ka, Baxmal tumanlari, Marg`ilon, Shirin shaharlarida ham mavjud ekanini ma`lum qilgan edi.
Xo`sh, hokim yordamchilarining maoshlari qancha? Ularning pora olishga ehtiyoji bormi?
Hokim yordamchilarining oylik ish haqi miqdori ular biriktirilgan mahalladagi xonadonlar soniga mutanosib ravishda belgilanadi:
• xonadonlar soni 500 tagacha bo`lgan mahallada – 4 mln 932 ming so`m;
• xonadonlar soni 501 tadan 1 000 tagacha bo`lgan mahallada – 5 mln 343 ming so`m;
• xonadonlar soni 1 000 tadan ortiq bo`lgan mahallada – 5 mln 754 ming so`m.
Ammo, bu hammasi emas. Hokim yordamchilari faoliyatini qo`llab-quvvatlash jamg`armasi ham tashkil qilingan bo`lib, jamg`armadan
- hokim yordamchilari ish haqining avvalgi ish joyi bo`yicha o`rtacha oylik ish haqi miqdoridan kam bo`lgan qismini kompensasiya qilish;
- boshqa hududlardan kelib ishlayotgan hokim yordamchilari va respublika vakillari uchun turar joy ijarasi xarajatlari uchun kompensasiya to`lash (BHMning 2 baravari miqdorida – 540 ming so`m);
- ish faoliyatida yaxshi natijalarga erishgan hokim yordamchilari va respublika vakillarini har oyda mukofotlash;
- o`z shaxsiy avtomobilidan foydalanayotgan respublika vakillarining transport xarajatlarini kompensasiya qilish;
- respublika vakillarining bir oyda bir marta doimiy yashash joyiga temir yo`l transportida borib kelishi uchun kompensasiya to`lash «ekonom» tarifi bo`yicha xarajatlarning 100 foizi, «biznes» tarifi bo`yicha xarajatlarning 70 foizi (samolyotda uchish bundan mustasno);
- yil yakuni bo`yicha o`ziga biriktirilgan hududda yuqori natijalarga erishgan respublika vakillariga va hokim yordamchilariga ipoteka krediti asosida uy-joy xarid qilish uchun subsidiya to`lash (uy-joy qiymatining 50 foizigacha, biroq 150 million so`mdan oshmagan miqdorda) va boshqa mukofotlar ajratish maqsadida foydalaniladi.
Prezidentga ko`ra, hali 40 foiz mahallada hokim yordamchilarining ishida natija ko`ringani yo`q. Ammo, hokim yordamchilari pora olish bo`yicha bir birlari bilan «musobaqa» qilishda davom etmoqdalar.
Keyingi vaqtlarda hokimliklar tizimida fosh etilgan jinoyatlarning aksariyati yo hokim o`rinbosarlari, yo hokim yordamchilari bilan bog`liq bo`layapti. Yana bir savol tug`iladi: Qarorlarni hokimlar qabul qiladi, porani o`rinbosarlar-u, yordamchilar oladimi?
УЗ
