Дунёдаги туғилиш пасайишига аёллар мустақиллигининг ошиши асосий сабаб бўлмоқда

Иқтисодиёт бўйича Нобел мукофоти совриндори Клаудия Голдин туғилишнинг глобал пасайишини тушунтирувчи тадқиқотини тақдим этди. Туғилиш пасайишининг асосий омили аёллар мустақиллигининг ошиши бўлди - таълим олиш, мартаба имкониятлари ва туғилишни назорат қилиш орқали. Шу билан бирга, иқтисодий ўсиш ва туғилишнинг пасайиши ўртасидаги анъанавий боғлиқлик ўзгарди: Швеция ва АҚШ каби баъзи бой мамлакатларда туғилиш Греция ва Жанубий Кореяга қараганда юқорироқ.

Дунё мамлакатларининг ярмидан кўпида туғилиш коэффициенти аҳолининг тикланиш даражаси 2,1 дан паст. Бу давлатларда дунё аҳолисининг қарийб учдан икки қисми истиқомат қилади, шу жумладан, сайёрамизнинг аҳоли энг зич жойлашган икки мамлакати.

Голдиннинг таъкидлашича, муаммо уй вазифаларини тақсимлашда эркаклар ва аёлларнинг хоҳиш-истаклари ўртасидаги номувофиқлик туфайли янада кучаяди.

Эркаклар кўпинча ролларнинг анъанавий тақсимланишини сақлаб қолишга интилади, аёллар эса болаларга ғамхўрликни баҳам кўришга тайёр шерикларга муҳтож бўлади. Айниқса, бу муаммо Иккинчи жаҳон урушидан кейин жадал иқтисодий ўсишни бошидан кечирган мамлакатлар - Япония, Жанубий Корея, Италия, Испания, Греция ва Португалияда яққол намоён бўлди.

Бу давлатларда аёллар уй юмушлари ва бола парваришига эркакларга нисбатан кунига 3-3,1 соат кўпроқ вақт сарфлайди ва дунёдаги энг паст туғилиш кўрсаткичларидан бирига эга. Таққослаш учун: Швеция ва Данияда бу фарқ бир соатдан камроқ, туғилиш эса юқорироқ.

Тадқиқот, шунингдек, АҚШда олий маълумотли аёллар орасида туғишнинг пасайиши 1970 йиллардаёқ бошланганини аниқлади. 1950 йилда туғилганлар учун университет дипломига эга бўлган ҳар бир аёлга тўғри келадиган болалар сони 1,64 гача камайди.

Голдин хулосасига кўра, туғилишнинг паст даражаси «таркибий тўсиқлар» - эр-хотинлар ўртасидаги мажбуриятлар билан боғлиқ муаммолар ва болаларни парвариш қилиш бўйича давлат томонидан ишончли кафолатларнинг йўқлиги билан боғлиқ.

Етарли даражада қўллаб-қувватлаш кафолатлари бўлмаса, аёлларнинг мустақиллик даражаси ошиши туғилишнинг пасайишига олиб келади, аммо бундай кафолатлар мавжуд бўлса, у туғилишнинг ўсишига ҳисса қўшиши, шу билан бирга аёлларнинг меҳнат бозоридаги самарадорлигини ошириши ва оилалар ичида адолатлироқ муносабатларни яратиши мумкин.